بلاگ
خانه های تاریخی شیراز
شیراز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان فارس است. جمعیت شیراز در سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۱٬۷۱۲٬۷۴۵ تن بوده که این رقم با احتساب جمعیت ساکن در حومهٔ شهر به ۱٬۸۶۹٬۰۰۱ تن می‌رسد.
شیراز در بخش مرکزی استان فارس، در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا و در منطقهٔ کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. این شهر از سمت غرب به کوه دراک، از سمت شمال به کوه‌های بمو، سبزپوشان، چهل‌مقام و باباکوهی (از رشته کوه‌های زاگرس) محدود شده‌است.
شیراز پس از تبریز (در سال ۱۲۸۷) و تهران (در سال ۱۲۸۹) سومین شهر ایران است که در سال ۱۲۹۶ خورشیدی، نهاد شهرداری در آن تأسیس گردید. شهرداری شیراز به ۱۱ منطقهٔ مستقل شهری تقسیم شده و جمعاً مساحتی بالغ بر ۲۴۰ کیلومتر مربع را شامل می‌شود.
نام شیراز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «تیرازیس»، «شیرازیس» و «شیراز» به ثبت رسیده‌است. محل اولیهٔ این شهر در محل قلعهٔ ابونصر بوده‌است. شیراز در دوران بنی‌امیه به محل فعلی منتقل می‌شود و به بهای نابودی اصطخر – پایتخت قدیمی فارس – رونق می‌گیرد. این شهر در دوران صفاریان، بوییان و زندیان پایتخت ایران بوده‌است.
شیراز از دیرباز به واسطهٔ مرکزیت نسبی‌اش در منطقهٔ زاگرس جنوبی و واقع‌شدن در یک منطقهٔ به نسبت حاصل‌خیز، محلی طبیعی برای مبادلات محلی کالا بین کشاورزان، یکجانشینان و عشایر بوده‌است. همچنین این شهر در مسیر راه‌های تجاری داخل ایران به بنادر جنوب مانندبندر بوشهر قرار گرفته‌است.
خانه‌های تاریخی شیراز
هرچه از شیراز و زیبایی‌هایش دیده‌اید یا شنیده‌اید را باید كنار بگذارید و یك‌بار فقط به قصد دیدن خانه‌های تاریخی به این شهر سفر كنید. داخل تك‌تك این خانه‌ها كه شوید، حس آدمی را دارید كه چشمانش را بسته و خانه‌ای رویایی پر از آینه‌كاری و كاشی‌های رنگارنگ را در ذهنش ترسیم كرده است. نقش و نگارهای ظریفی كه روی دیوارهای خانه‌ها كشیده شده‌اند انگار داستانی دنباله‌دار را از گذشته شهر برای‌تان روایت می‌كنند.
این نقش‌ها را كه در ذهن‌تان به هم بچسبانید، گوشه‌ای از ذوق و هنری را كه در این شهر نهفته است، درك خواهید كرد؛ هنری كه روایت‌كننده داستان مردمان این شهر است. در خانه‌های شیراز هر كاشی داستان كسی را تعریف می‌كند كه روزگاری در این شهر تاریخی زندگی می‌كرده و خوشی‌ها و ناخوشی‌های زیادی را از سر گذرانده است.
بیشتر بخوانید: نارنجستان قوام شیراز
خانه سعادت شیراز
در بافت تاریخی شیراز و در محله سنگ سیاه در مجاورت آرامگاه سیبویه، خانه ارزشمندی قرار داره که به خانه سعادت معروفه. این خانه دارای حیاط مرکزی و اتاق های سه دری و پنج دری همراه با تزئینات وابسته به معماری شامل کاشی کاری ، آجرکاری، گره چینی ، سنگ های حجاری و سقف های چوبی تزئینیه.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس در راستای حفاظت و احیا این بنای ارزشمند تاریخی در سال جاری اقدام به مرمت بخش هایی از اون کرد که در پی این طرح اقدمات اجرایی انجام گرفته طی ماه جاری در خانه قدیمی سعادت (خانه خاتم) تعویض کف فرش و پوشش سقف طبقه هم کف ضلع های شمالی، غرب و جنوب، تعمیر و تقویت پی های ضلع جنوبی، تعویض کف فرش ضلع جنوبی و حیاط خلوت ، تعمیر و تعویض پوشش پشت بام ضلع جنوبی و موریانه زدایی از قسمت های چوبی این بناست.
سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری فارس در راستای حفظ و احیای هنرهای سنتی و صنایع دستی اصیل ایرانی و شناساندن اونا به عموم پس از مرمت این خانه، کاربری آن را به خانه خاتم تغییر داد تا با ایجاد نمایشگاه دائمی هنرخاتم، به تشویق فراگیران و علاقمندان این هنر بپردازه.
این خانه در تاریخ ۲ آبان ماه ۱۳۸۲ به شماره ۱۰۴۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آدرس: بافت قدیم، خیابان دستغیب، گذر سنگ‌سیاه، روبه‌روی آرامگاه سیبویه
خانه زینت‌الملك شیراز
خانه زینت الملک یکی از خانه‌های تاریخی شیراز است بنا شده در دوره‌ی قاجار در محله‌ی گود عربان (انتهای خیابان لطفعلی خان زند)، به فاصله‌ی یک کوچه‌ی باریک از نارنجستان قوام. هر دو عمارت را علی محمد خان قوام الملک ساخته در سال ۱۲۹۰ قمری
در انتهای خیابان لطفعلی خان زند شیراز در بین ده ها خانه معمولی خانه ای واقع شده که نظر هر رهگذری را به خود جلب می کند. خانه ای با معماری بی نظیر که چشم انداز خیابان لطفعلی خان زند را زیباتر کرده است. اهالی شیراز به خوبی می دانند که این خانه زمانی متعلق به زینت الملک قوامی، دختر قوام الملک چهارم بوده است و همه، این خانه را به نام خانه زینت الملک قوامی می شناسند. کاشیکاری های هفت رنگ، منبت کاری های خانه، حجاری ها، آینه کاری ها و ... زیبایی خانه را صد چندان کرده است اما امروزه، علاوه بر معماری خاص این عمارت، بازدیدکنندگان به هوای زیرزمین این خانه، پایشان به اینجا باز می شود.
زیرزمین بزرگ که دو عمارت تاریخی زینت الملک قوامی و نارنجستان قوام که به فاصله کمی از یکدیگر قرار دارند را به یکدیگر متصل کرده است. خانه ای که به دست علی محمدخان قوام الملک در سال 1290 ساخته شد. حالا اگر این روزها برای سفر و تفریح عازم عمارت اعیانی زینت الملک قوام بشوید و پا در زیرزمین این خانه بگذارید، با صحنه عجیبی روبرو خواهید شد. «زینت الملک» خانم صاحبخانه، در کنار جمعی از مشاهیر ایران به استقبال شما ایستاده اند، در واقع این مجسمه های مومی توسط بنیاد فارس شناسی شیراز ساخته شده اند و شما فرصت این را دارید که چهره خیلی از مشاهیر شیراز را از نزدیک ببینید.
حتما برای یک بار هم که شده از طریق تلویزیون یا نشریات و سایت ها با موزه مادام توسو آشنا شده اید، موزه ای که در آن می توانید با خیلی از افراد سرشناس دنیا که در قالب مجسمه های مومی ساخته شده اند ملاقات کنید. با آنها دست بدهید و حتی عکس بگیرید، با مجسمه هایی که با چهره واقعی شان مو نمی زنند.
آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، ضلع غربی نارنجستان قوام
خانه ضیاییان
خانه ضیائیان مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، خیابان قاآنی ـ کوچه مقنی‌ها ـ پ۱۲ واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اردیبهشت ۱۳۵۷ با شمارهٔ ثبت ۱۶۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. خانه تاریخی ضیائیان شیراز از آن رو دارای اهمیت است که فارغ از ارزش بالای تاریخی آن، می‌توان گفت که این خانه به یکی از خاندان اصیل و قدیمی ایرانی بازمی گردد و همین نکته بسیار ارزشمند می‌باشد. گرچه که در معماری خانه ضیائیان خبری از اشرافی گری و تزئینات تجملاتی داخلی از جمله گچبری، آینه کاری و ... نیست امّا با وجود کاشی کاری‌های زیبا می‌توان آن را در نوع خود بی‌نظیر دانست.
خانه ضیائیان شیراز به دلیل وجود رنگ‌های ناب، کاشی کاری‌های بی‌نظیر از چندین سال قبل به هنرسرای شیراز نامگذاری شده‌است و بازدید از آن را رایگان اعلام نمودند. این خانه در سال 1383 توسط شهرداری از مالک وقت خریداری شد و بعد از آن با همکاری اداره میراث فرهنگی-اجتماعی مورد مرمت قرار گرفت. بعد از مرمت در سال 1387 کارگاه‌هایی برای هنرهای سنتی در این هنرسرا برگذار گردید.
آدرس: خیابان قاآنی، كوچه مقنی‌ها، پلاك ۱۲
خانه فروغ‌الملك شیراز
منزل فروغ الملک قوامی مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، نزدیک بقعه بی بی دختران واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عمارت فروغ الملک در سال ۱۳۱۰ (اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول) توسط فروغ الملک قوامی (داماد قوام بزرگ) در زمینی به مساحت ۱۰۲۰ متر مربع در محور سنگ سیاه و در جوار بقعه بی‌بی دختران احداث شد. این بنا برای استفاده مسکونی ساخته شده و شامل پاسدارخانه، آشپزخانه، اصطبل، حمام و دو باب منزل مسکونی (مهمان سرای فدک فعلی و خانه فروغ الملک) است که خانه فروغ الملک در سه طبقه و شامل زیرزمین، طبقه همکف و طبقه اول است که دارای دو بخش بیرونی و اندرونی با دو حیاط جداگانه، عمارت شاه‌نشین، حوضخانه، حمام، آشپزخانه و… است. در دو قسمت شمال و جنوب دو اتاق پنج دری دارد در ضلع شمال‌غربی سالن اصلی ساختمان به نام شاه‌نشین قرار دارد که دارای پنجره‌های گره‌کاری است. این شاه‌نشین به وسیله حوضخانه‌ای هشت ضلعی به قسمت اندرونی متصل می‌شود. هنر نقاشی روی سقف‌ها یادآور هنر دوره زندیه است. فضای داخلی موزه، مثل همه‌ی خانه‌های اعیانی قدیمی زیبا است، با همان پنجره‌های مشبک و کاشیکاری و حیاط‌های اندرونی و بیرونی و هشتی و یک اتاق هم با مبلمان قدیمی خانه، از جمله مبل‌های آینه‌کاری شده.
داخل اتاق‌های خانه، فضاهایی برای نمایش آثار هنری سه نسل از خانواده‌ی «مشکین فام» در نظر گرفته و در کنار این آثار، اثرهایی از دیگر هنرمندان فارس هم هست که برخی توسط صاحب اثر و بعضی توسط مجموعه‌داران به موزه هدیه شده‌اند.
این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۴۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: بافت قدیم، نزدیك بقعه بی‌بی دختران
همچنین بخوانید: درباره باغ دلگشا شیراز
خانه توکلی شیراز
این بنا به دوره قاجاریه تعلق دارد، که دارای یک حیاط مرکزی بوده و در چهار طرف آن عمارت وجود دارد. ورودی بنا در جبهه شرقی که بوسیله یک هشتی مشترک به داخل حیاط راه دارد. تزئینات این بنا شامل آجرکاری، کاشی کاری هفت رنگ، تزئینات چوبی در شیرسرها، درها و درکها و سقف ها می باشد.
این بنا با تزئینات آجرکاری، کاشیکاری هفت‌رنگ، تزئینات چوبی در شیرسرها، درها و درکها و سقف‌ها که دارای یک حیاط مرکزی بوده و در چهار طرف آن عمارت وجود دارد.
این بنا به شماره ۳۳۹۶ در مورخه ۲۵/۱۲/۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: محله قدیمی گود عربان، خیابان لطفعلی‌خان زند، کوچه 184
خانه تاریخی منطقی نژاد
خانه تاریخی منطقی نژاد که امروزه موزه هنرهای اسلامی در آن ساخته شدن، مربوط به دوره قاجاره و در شیراز، خیابان احمدی،کوچه پشت مسجد نو واقع شده.
این منزل در عیان نشین شیراز قدیم، در مجاورت بازار و حرم شریف میر احمد شاهچراغ، مقدس ترین بقعه مذهبی استان فارس قرار داره.
این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۵۲ با شمارهٔ ثبت ۱۴۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایرانبه ثبت رسیده است.