بلاگ
راهنمای بازدید از مسجد شیخ لطف الله اصفهان
مسجد شیخ لطف الله اصفهان یکی از مکان‌های گردشگری و زیبا کشور ما ایران و شهر اصفهان است. سالانه گردشگران زیادی به اصفهان سفر کرده و از این مکان تاریخی و مذهبی بازدید می‌کنند. معماری متمایز و طرح‌های داخلی و بیرون جذابش باعث شده در سطح جهانی به عنوان مسجدی بی نظیر شناخته شود. در این مقاله هتل سازی دریا قصد داریم تا شما را بیشتر با این مسجد و تاریخچه آن آشنا کنیم.
مسجد شیخ لطف الله کجاست؟
مسجد شیخ لطف الله اصفهان، با شکوه و جلال خود درست روبروی عمارت عالی‌قاپو در میدان نقش جهان قرار گرفته است. با آنکه ظاهر آن با مساجد معمول متفاوت است، اما با ورود به میدان متوجه این مسجد بی نظیر خواهید شد. مسجدی که در دنیا مثال زدنی نیست و بخشی از تاریخ کشور ما، ایران را روایت می‌کند.
برای دیدن گنبد طاووس نشان، ورودی اعجاب انگیز و تزیینات بی نظیرش، تنها لازم است به اصفهان سفر کنید. شهری که زمانی پایتخت ایران بود و به دستور پادشاهان بناهایی بی نظیر در آن ساخته شده است که تا به امروز پابرجا مانده‌اند. مسجد شیخ لطف الله با گنبد زیبایش یادگار دوران صفوی است. اگر دوست دارید بیشتر درباره تاریخچه و جزئیات آن بدانید، در ادامه این مقاله ما را همراهی کنید.
نام مسجد برگرفته شده از نام یکی از علمای وقت به نام شیخ لطف الله جبل عاملی بوده است که به دستور شاه عباس از لبنان ابتدا به مشهد و قزوین و سپس، به اصفهان سفر می‌کند. او در اصفهان به تدریس علوم دینی مشغول بود و گفته شده که پدر همسر شاه عباس صفوی نیز بوده است.
تاریخچه مسجد شیخ لطف الله اصفهان
برای آنکه درباره مسجد شیخ لطف الله اصفهان بیشتر بدانیم، باید به دوره شاه عباس صفوی نگاهی داشته باشیم. در آن زمان مسجد شاه یا مسجد جامع عباسی (که امروزه با نام مسجد امام نیز شناخته می‌شود) فضایی بود که عموم مردم و شاه به آن رفت آمد داشتند، اما مسجد شیخ لطف الله تنها توسط خانواده شاه و بیشتر از همه بانوان دربار استفاده می‌شده است. این مسجد فضایی برای راز و نیاز خانواده شاهان صفوی و پرسیدن سوالات از عالمان جهان دیده بود.
دستور ساخت مسجد توسط شاه عباس در نیمه اول قرن 11 هجری داده شد و 18 سال طول کشید تا ساخت مسجد به پایان برسد. طرح معماری و جزئیات بنا آن‌قدر دقیق است که جای تعجبی نیست که ساخت مسجد چنین زمانی برده باشد. همچنین، مواد به کار رفته در طراحی مستحکم آن تا به امروز آن را سرپا نگه داشته است. هر چند، ممکن است در طول زمان مرمت‌هایی انجام شده باشد، اما اسناد آن در دسترسی نیست به جز یک مورد که نمی توان آن را نادیده گرفت. مرمت مسجد شیخ لطف الله در دوران پهلوی نیز صورت گرفت و کاشی‌های سردر و گنبد و طرح اصلی بازسازی شدند.
کتیبه‌هایی در مسجد وجود دارد که یکی از آنها نام استاد محمدرضا اصفهانی را نشان می‌دهد. معمار هنرمندی که ساخت مسجد را بر عهده داشته است. کتیبه‌ای نیز در نمای خارجی گنبد قرار دارد که به مرمت بنا در سال 1315 اشاره دارد.
| بیشتر بخوانید: کاخ چهلستون اصفهان، شاهکاری تاریخی از دوران صفوی |
معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان
معماری همه‌جانبه و دقیق آن باعث شده تا بنا علاوه بر زیبا بودن، مستحکم باشد. معمار آن فضایی با شکوه را ایجاد کرده تا روح انسان آرامش یابد. از آنجایی که مسجد دقیقاً روبه‌روی کاخ عالی‌قاپو ساخته شده است، امکان ساخت صحن رو به قبله وجود نداشت، اما معمار مسجد راه حلی زیبا برای آن فراهم کرده است. از ورودی تا گنبد راهروی کشیده شده است و در پلان مسجد شیخ لطف الله، راهرو در ابتدا با زاویه 45 درجه خم می‌شود و با فاصله کمی دوباره چرخشی دیگر این بار با زاویه 90 درجه اعمال شده است تا مسجد به سمت قبله تنظیم شود.
قسمت‌های مختلف مسجد شیخ لطف الله
معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان با مسجد های دیگر متفاوت است. این مسجد با مساحتی در حدود 416 متر مربع دارای بخش‌های مختلفی است. در آن مناره‌ای دیده نمی‌شود و همچنین تفاسیر مختلفی وجود دارد که چرا در طراحی آن مناره استفاده نشده است، حال آنکه باید تعریفی مشخص از مناره ارائه شود تا بتوان مطرح نمود که چرا طرح مسجد شیخ لطف الله به آن نیازی نداشته است.
نکته دیگر وجود راه مخفی زیر زمینی بین کاخ عالی‌قاپو و مسجد است. در حال حاضر اطلاعات زیادی درباره آن وجود ندارد و گفته می‌شود با ساخت حوض روبه‌روی مسجد این مسیر تخریب شده است.
با ورود به مسجد، یک راهروی 28 متری وجود دارد که با کاشی‌های زیبای فیروزه‌ای نقش بندی شده است. با گذر از راهرو، بخش داخلی گنبد مسجد خودنمایی می‌کند. گنبدی که نقوش زیبایش با نور طبیعی پدیدار می‌شوند.
مسجد شامل یک شبستان مرکزی و شبستان زمستانه می‌شود. محراب قرار گرفته در شبستان اصلی با نقوش مختلف تزیین شده است و در این بخش می‌توانید کتیبه‌ای را مشاهده کنید که نام معمار بر آن دیده می‌شود.
تزیینات مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله اصفهان دارای تزییناتی است که در آن زمان در دیگر مساجد مرسوم نبوده است. نقش طاووس در فضای داخلی گنبد یکی از آنها است که در ادامه این مطلب به آن خواهیم پرداخت. بر روی دیوارهای مسجد می‌توانید نقوش گل و گیاه و مقرنس صدفی را مشاهده کنید. کاشی کاری مسجد با رنگ‌های آبی فیروزه‌ای، آبی و نخودی انجام شده است. از درب ورودی مسجد تا روی گنبد آن خطاطی‌هایی به خط ثلث سفید توسط علیرضا عباسی انجام شده و سوره‌ها و اشعار مختلفی را می‌توان در آن مشاهده کرد.
گنبد مسجد شیخ لطف الله
زمانی که وارد شبستان اصلی شوید، گنبد زیبا و منحصر به فرد مسجد شیخ لطف الله اصفهان را مشاهده خواهید کرد. گنبدی که از دو پوسته داخلی و خارجی تشکیل شده است و ارتفاع راس آن تا کف مسجد به 32 متر می‌رسد. این گنبد با دهانه 120 متری خود نقوش بسیاری را در برمی گیرد. کاشی‌های معرق کاری شده فضای داخلی گنبد با نور خورشید جلوه می‌کنند. ارتفاع بلند آن باعث می‌شود تا این نور به طور مستقیم به محل عبادت وارد نشود و در عین حال، فضا را روشن نگه دارد. شیوه‌ای جذاب و زیبا که احتمالاً کمک می‌کرده است تا نیازی به روشن کردن شمع در طول روز نباشد و فضای داخلی با نور طبیعی روشن گردد.
طرح داخلی گنبد مسجد از ترکیب رنگ‌های آبی و طلایی و نخودی تشکیل شده است. 16 پنجره مشبک نور را به داخل گنبد هدایت می‌کنند و پس از پنجره‌ها، خطاطی رضا عباسی را مشاهده خواهید کرد که آیات سوره جمعه و نصر را بر بخش داخلی گنبد نگاشته است. پس از آن، 32 طرح لوزی یا اشک مانند دیده می‌شود که با رسیدن به مرکز گنبد کوچک و کوچک‌تر می‌شوند.
محراب مسجد شیخ لطف الله
کاشی کاری و معرق کاری ظریف در بخش محراب نیز دیده می‌شود. طاق دندانه دار محراب با نقوش اسلیمی نقش بندی شده است. کتیبه‌ای در این بخش قرار دارد که بر روی آن «عمل فقیر حقیر محتاج بر رحمت خدا محمدرضا ابن استاد حسین بنای اصفهان» نوشته شده و کتیبه‌ای دیگر در نزدیکی آن وجود دارد که نام مسجد شیخ لطف الله اصفهان بر روی آن قرار دارد. خطاطی بخش محراب با رنگ لاجوردی انجام شده و علاوه بر روایات مذهبی، اشعاری از شیخ بهایی در آن دیده می‌شود.
ورودی مسجد شیخ لطف الله اصفهان
اغلب مساجد دارای شبستان ورودی هستند، اما همان طور که اشاره کردیم مسجد شیخ لطف الله در مقابل عالی‌قاپو قرار گرفته و با قبله هماهنگی نداشته است. در نتیجه، در این مسجد شبستان ورودی ساخته نشده است. ورودی شامل چند پله که از سنگ‌های مرمر هستند و درب های چوبی است که از جنس چنار ساخته شده اند. چهار پله شما را به داخل و سکوهای مرمری کنار درب، خستگان را به استراحت دعوت می‌کنند. هر چند این روزها تبدیل به محلی عالی برای عکس گرفتن شده‌اند.
سقف مسجد شیخ لطف الله
پس از ورود به مسجد با سقفی کوتاه روبه‌رو خواهید شد. سقف راهرویی که شما را به شبستان می‌رساند با گل بوته‌ها تزیین شده است. آجر کاری میان نقوش، در فواصلی دقیق قابل مشاهده هستند. در همین راهرو جزئیات بسیاری وجود دارد، اما با گذر از آن و رسیدن به شبستان اصلی، محو زیبای جزئیات داخلی و سقف بلند بالای آن خواهید شد.
| مطلب مرتبط: همه چیز درباره سی و سه پل اصفهان |
طاووس مسجد شیخ لطف الله
همان طور که اشاره کردیم، طرح حیوانات و گیاهان آن زمان در مساجد به کار برده نمی‌شده است. اگر در تور مشهد شرکت کرده و مساجد تاریخی آن را دیده باشید، شاهد آن بودید که نقوش حیوانات آن چنان کاربردی نداشته است.
مسجد شیخ لطف الله اصفهان یک نمونه بی نظیر است. گنبد زیبای آن با نقوشی طراحی شده که به پرهای طاووس می‌ماند. پرها با نور خورشید پدیدار می‌شوند. اگر در ساعات مشخصی از روز از مسجد دیدن کنید، پرهای طاووس که در امتداد گنبد کشیده شده اند را خواهید دید. در برخی اسناد اشاره کرده‌اند که طاووس به خیر و خوبی‌ها اشاره دارد و شاید به همین دلیل باشد که چنین طرحی ایجاد شده است یا ممکن است صرفاً ذوق و هنر معمار بوده باشد.
زمان بازدید از مسجد شیخ لطف الله اصفهان
بهترین زمان برای سفر به اصفهان و بازدید از مسجد شیخ لطف الله، اواخر اسفند ماه تا اواخر اردیبهشت و سپس، در پایان شهریور تا ماه آبان خواهد بود. هوا در طول این مدت معتدل و خوب است. هر چند، دقت داشته باشید که در تعطیلات نوروز شاید بازدید از این نقاط اصلی و جذاب شهر امکان پذیر نباشد، چراکه در تعطیلات نوروز بسیاری از افراد برای گردش به مکان‌های دیدنی اصفهان سفر خواهند کرد.
ساعات بازدید مسجد:
● نیمه اول سال از ساعت 9 صبح تا 12:30 و سپس 14 تا 17
● نیمه دوم سال: از ساعت 9 تا 11:30 و سپس، 13 تا 16:30
آدرس مسجد شیخ لطف الله اصفهان
مسجد شیخ لطف الله همان طور که در ابتدا هم اشاره کردیم، در میدان نقش جهان قرار گرفته است. این مسجد در ضلع شرقی میدان و مقابل کاخ عالی‌قاپو بنا شده و گنبد آن به راحتی دیده می‌شود. در کنار آن مغازه و غرفه‌های زیادی وجود دارد و با کمی قدم زدن در اطراف میدان به آن خواهید رسید.
نحوه دسترسی به مسجد شیخ لطف الله اصفهان
بازدید و رسیدن به مسجد شیخ لطف الله به وسیله وسایل نقلیه عمومی و شخصی امکان پذیر است. بسیاری از روش‌ها شما را به نزدیک مسجد می‌رسانند اما اگر برای گردشگری به اصفهان سفر می‌کنید، پیشنهاد مجموعه هتل سازی دریا آن است که در اطراف میدان نقش جهان قدم بزنید و سپس به مسجد برسید. هر چند برخی افراد ممکن است به دلایلی زمان کافی نداشته باشند و بخواهند نزدیک‌ترین مسیر به مسجد را پیدا کنند. در ادامه به هر یک از مسیرها و روش‌ها اشاره خواهیم داشت.
با ماشین شخصی
به وسیله ماشین شخصی می‌توانید پس از رسیدن به اصفهان، به خیابان حفظ یا خیابان سپه رفته و از آنجا به مسجد برسید. در خیابان سپه، پارکینگی با ظرفیت 300 خودرو وجود دارد، در نتیجه نیازی نیست خودروی خود را در خیابان یا کوچه پس کوچه‌ها پارک کنید. پس از آن، باید به صورت پیاده مسیر را ادامه دهید و به مسجد برسید.
حمل و نقل عمومی
این روش شامل استفاده از اتوبوس و مترو می‌شود. اتوبوس‌ها در مسیری مشخص حرکت می‌کنند که شما را به مسجد خواهند رساند. برای استفاده از اتوبوس باید خطوطی را انتخاب کنید که در ایستگاه میدان امام حسین یا ایستگاه بیمارستان خورشید توقف دارند. در استفاده از مترو نیز لازم است در ایستگاه متروی امام حسین از مترو خارج شده و ادامه مسیر را با تاکسی به سمت مسجد بپیمایید.
سخن پایانی
مسجد شیخ لطف الله از شاهکاری معماری دوره صفوی است. این مسجد که 18 سال ساخت آن زمان برده، روبه‌روی کاخ عالی‌قاپو قرار گرفته است. این مسجد محلی برای عبادت اعضای خانواده صفوی بوده و طراحی خاص و متفاوتی نسبت به دیگر مساجد دارد. برای بازدید از آن می‌توانید در تورهای اصفهان شرکت کنید. شرکت توسعه هتل سازی دریا، برگزار کننده تور اصفهان است. همچنین، با ارائه کارتهای تخفیف هتل در ایران، کمک می‌کند تا اقامت در اصفهان را با کمترین هزینه در بهترین هتل‌ها تجربه کرده و به راحتی از شهر بازدید کنید.
سوالات متداول
مهم‌ترین مشخصه مسجد شیخ لطف الله در اصفهان چیست؟
مسجد شیخ لطف‌الله ویژگی‌های بسیاری دارد. شاید بتوان گفت معماری منحصر به فرد آن مهم‌ترین مشخصه این مسجد به شمار می‌رود.
مسجد شیخ لطف الله به دستور کی ساخته شد؟
مسجد به دستور شاه عباس صفوی ساخته شد.
معمار مسجد شیخ لطف الله اصفهان کیست؟
معمار هنرمند استاد محمدرضا اصفهانی، معماری مسجد شیخ لطف الله است.
چرا مسجد شیخ لطف الله اصفهان مناره ندارد؟
دلایل مختلفی برای آن اعلام شده است اما مهم‌ترین آنها می‌تواند به این دلیل بوده باشد که این مسجد خصوصی و تنها به خانواده شاه تعلق داشته و نیازی به مناره نداشته است.
مساحت مسجد شیخ لطف الله اصفهان چقدر است؟
مساحتی در حدود 416 متر مربع دارد.